Regelmatig wordt me gevraagd: waarom mediteer je en wat kan ik eraan hebben?
Afhankelijk van de context geef ik daarop verschillende antwoorden. De ene keer ligt de focus op stressreductie, een andere keer op het ontwikkelen van diepgaand inzicht of compassie. Zelf raak ik ook geïnspireerd door anderen die vanuit hun eigen perspectief delen hoe waardevol de stilte kan zijn. Deze week kwam die inspiratie uit onverwachte hoek. Als fervent luisteraar van interviewpodcasts hoorde ik in Het Uur twee gesprekken met meesterinterviewer Pieter van der Wielen: eentje met Susan Smit en eentje met Yuval Noah Harari.
Susan Smit schreef het boek De tweede helft van je leven. De kracht en wijsheid van de vrouw. Hoewel het boek zich richt op vrouwen, bevat het universele waarheden over de werking van onze geest, die ook voor mannen gelden. In de podcast zegt Susan over automatische triggerreacties: “Je leert deze doorzien, de reflex blijft, maar ik zie wat hier gebeurt en dat het niet recht is. Het is een verwonding, het is niet wie jij bent.” Ze beschrijft hoe we in de tweede helft van ons leven kunnen leren om terug te keren naar wie we in wezen zijn. “De eerste automatische reactie blijft, maar de tweede reactie biedt je de mogelijkheid er iets mee te doen.”
Wijsheid komt met dan wel met de jaren, maar niet altijd vanzelf. Als je niet zoals Susan bereid bent naar jezelf te kijken, je eigen ervaringen onder de loep te nemen kunnen patronen zelfs diepere groeven achterlaten.
Hier kan mindfulness en meditatie helpen, en daarvoor hoeven we niet te wachten op de tweede helft van ons leven. Hoe? Een mooie antwoord hiervoor kwam van Harari, die ik in het tweede gesprek hoorde. Je kan Harari kennen van zijn fantastische boek Sapiens, waarin hij de ontwikkeling van de mensheid omschrijft, en zijn nieuwe boek Nexus: Van het stenen tijdperk tot AI. Harari weet als geen ander ingewikkelde materie zo uit te leggen en te duiden dat de eenvoud en begrijpelijkheid er vanaf spatten. Hoewel Harari’s boeken vuistdik dik zijn weet hij altijd de kern in enkele zinnen te vatten. Over waarom hij mediteert zegt hij “Mediteren helpt me onderscheid te maken tussen wat er echt gebeurt en wat wij verzinnen: fantasieën en verhalen. Zo keer ik telkens weer terug naar de realiteit,” Harari mediteert elke dag 2 uur, wat mij betreft kan je de vingerafdruk hiervan zien in zijn schrijven.
Is twee uur per dag mediteren nodig om deze helderheid te bereiken? Voor de meeste van ons is dat wat veel, maar zelfs met kortere dagelijkse meditaties ontwikkelen we wijsheid en helderheid. Dat is de waarde van onze beoefening.
Zal dat dezelfde helderheid als Harari opleveren? Waarschijnlijk niet en dat hoeft ook niet. Ik herinner me dat ik jaren geleden een bericht ontving van een oud deelnemer, nadat hij Sapiens had gelezen, waarin Harari terloops in enkele zinnen uitlegt wat mindfulness omhelst. “Nu pas snap ik wat mindfulness is!” stuurde de deelnemer. Hoewel ik aanvankelijk licht beledigd was, ben ik vooral dankbaar dat er denkers zoals Harari zijn, van wie we kunnen leren en geïnspireerd raken.
Benieuwd naar wat Yuval Noah Harari en Susan Smit hier nog meer vertellen. Luister hier naar de gesprekken: Harari & Smit
Liefs, Zohair